Hồ Quý Ly một lần tình cờ thấy câu thơ được vạch trên cát. Không
ngờ đó là định mệnh cho ông lấy được công chúa Nhất Chi Mai làm vợ sau
này.
Cả chính sử lẫn giả sử đều cho rằng, Hồ Quý Ly và Nhất
Chi Mai (Huy Ninh công chúa) là một thiên tình sử, mà bất cứ ai thời đó
đều mơ ước. Tương truyền, Hồ Quý Ly lúc hàn vi thường theo người cha
nuôi họ Lê đi buôn đường biển. Một lần thuyền chở hàng ghé vào bờ, Quý
Ly thấy trên bãi biển có ai vạch lên cát câu thơ: "Quảng Hàn cung lý
Nhất Chi Mai" (tức trong cung Quảng Hàn có một cành mai) và nhẩm thuộc
lòng lấy câu thơ đó.
Về sau, Quý Ly dần dà được làm quan. Sách Việt sử giai
thoại chép: "Vào một ngày nọ, vua Trần nghỉ ở điện Thanh Thử. Sân điện
ấy có đến hàng ngàn cây quế. Nhà vua nhân đó ra câu đối rằng: "Thanh Thử
điện tiền thiên thụ quế" (tức trước điện Thanh Thử có hàng ngàn cây
quế). Bầy tôi theo hầu chưa ai kịp đối. Lê Quý Ly nhớ lại câu văn trên
bãi cát ven sông thuở nào, liền đối lại."
Hồ Quý Ly sau ngày lấy công chúa
Nhất Chi Mai phất như "diều gặp gió" rồi sau này chuyên quyền và giành
ngôi báu từ tay nhà Trần.
Cả hai câu ghép lại thành hai vế đối nhau rất chỉnh.
Nghĩa là: Thanh Thử điện kia ngàn gốc quế, Quảng Hàn cung nọ một cành
mai. Nghe xong các quan đều phục tài Hồ Quý Ly, vua Trần càng kinh ngạc
hơn bởi nhà vua có một công chúa đặt tên là Nhất Chi Mai. Nàng ở trong
cung cấm không ra đến ngoài. Vua hỏi Quý Ly: "Nhà ngươi làm sao biết
được trong cung tả ta có công chúa tên Nhất Chi Mai, tòa lầu của công
chúa là cung Quảng Hàn do chính ta đặt tên?"
Quý Ly cứ tình thực tâu bày. Hoàng đế nói: "Đấy là số
trời!" Và có thể vì lẽ cho là chuyện lạ, duyên trời đã định, nhà vua đã
gả công chúa Nhất Chi Mai cho Quý Ly. Nhờ đó, Quý Ly cứ phất như "diều
gặp gió". Đối với hai vua cuối nhà Trần, với tư cách Phụ chính lại là
cha vợ và sau cùng, là ông ngoại của vua, Hồ Qúy Ly có đủ mọi điều kiện
thuận lợi để chuyên quyền... rồi giành ngôi báu.
Cũng theo sử sách, thời còn bôn ba lánh nạn, Nguyễn Ánh - Gia Long đã có nhân duyên tình cờ với cô gái xứ cù lao Ông Chưởng.
Cụ thể, sách Việt Nam phong tình cổ lục ghi: "Trong những ngày đi lánh
nạn, một lần chúa một mình trốn về cù lao Ông Chưởng. Vì ở nơi khác tới,
để tránh tai mắt của triều Tây Sơn nên Nguyễn Phúc Ánh phải náu mình
trong một bụi rậm.
Bên bờ sông, gần chỗ ông đang ẩn mình, có một cô thôn
nữ trông xinh xắn đang lội bắt cá, quần áo lấm lem bùn đất mà không biết
có người đang lặng nhìn theo. Thế rồi, bỗng nhiên, cô gái hét lên vì bị
thụt xuống một hố sâu. Nguyễn Ánh đã quên bản thân đang bị lùng bắt,
bất chấp nguy hiểm, vụt lao ra cứu người đẹp."
Dân gian lưu truyền rằng sau khi lên
ngôi hoàng đế, vua Gia Long quên hẳn kí ức về người vợ nhặt đã từng cưu
mang, giúp đỡ mình trốn thoát sự đuổi bắt của triều đình Tây Sơn.
Sau khi được cứu sống, cô gái này vì cảm kích, nắm rịt
lấy tay ông kéo về nhà bắt sống chung, vì theo tục lệ ở đây, khi người
con gái nào đã bị người con trai ôm rồi thì buộc phải lấy người đó làm
chồng. Thế là cuộc tình duyên bất đắc dĩ này lại là sự may mắn, mở ra
một đường sống cho chúa Nguyễn, nhờ đó ông được nhà vợ giấu kín; thậm
chí còn giúp đi thăm dò, tìm kiếm giúp Nguyễn Ánh các cận thần đang lưu
tán để tụ họp lại, bàn mưu tiếp tục sự nghiệp "phục quốc".
Dân gian lưu truyền rằng, khi đã lên ngôi hoàng đế,
Nguyễn Ánh - Gia Long đã mất hẳn ký ức về người vợ nhặt này. Tuy nhiên,
lại có giai thoại rằng, cô gái cù lao Ông Chưởng đó chính là bà Tố Lan.
Sau khi thu giang sơn về một mối, Gia Long đã cho rước bà Tố Lan về kinh
đô, phong làm Chánh hậu.
Sách Kể chuyện các Vua Nguyễn cũng viết, trong số các vị vua triều Nguyễn, chuyện "kiếm vợ" của Thành Thái cũng rất độc đáo.
Vào một ngày Tết Nguyên Đán, nhà vua cải trang thành dân thường, tính
đi "liều" lên Kim Long để tìm chọn một quý phi. Đến nơi nhìn khắp đó
đây, không gặp ai vừa ý, thất vọng, ông liền thuê một chiếc đò ra về.
Khi đò vừa ghé vào, bước lên trên, ông trông thấy cô
lái, khoảng chừng hai mươi, đang khép nép trong chiếc áo vá vai, với đôi
má ửng hồng rất có duyên. Lòng vị quân vương bỗng xao xuyến rộn lên một
niềm cảm xúc lạ lùng… Ông gọi cô gái đang ở cuối thuyền và hỏi một cách
đột ngột: "Nì,o tê! O có muốn lấy vua không ?".
Cô lái đò nhìn ông khách lạ đời đáp: "Đừng có nói bậy
mà họ lấy đầu chứ!". Thấy thế, vua Thành Thái đổi giọng: "Tui nói thiệt
đó, O có muốn lấy vua thì tui làm mối cho!".
Trong số các vị vua triều Nguyễn, chuyện "kiếm vợ" của Thành Thái cũng rất độc đáo.
Nghe thế cô lái đò làng Kim Long thẹn thùng, cúi mặt
nhìn lơ chỗ khác. Một quan khác qua đò lớn tuổi, khăn đen áo dài chững
chạc chừng như vừa mới dự lẽ về, tủm tỉm cười, vui vẻ bảo cô lái: "Ni,O
tê! O cứ nói "ưng" để coi thử nờ!". Và cô lái đò đánh bạo nói nhanh:
"Ưng!"
Vua Thành Thái thích thú đứng dậy đi về phía lái, cầm
tay cô kéo ra đầu mui thuyền. Mặc cho cô gái thẹn thùng dùng dằng, ông
bảo: "Rứa thì quý phi ngồi nghỉ để trẫm chèo cho! Nói rồi đi ra sau lái
cầm chèo đưa đò đi trước sự ngạc nhiên vui vẻ của mọi người... Đến trước
Kinh thành, vua đưa đò vào đậu ở bến Nghinh Lương (trước Phu Văn Lâu)
và bảo mọi người: "Thôi thiên hạc đứng dậy trả tiền đò cho Trẫm và tiễn
đưa Quý phi vào cung".
Vậy là cô lái đò Kim Long vô nội cung, làm quý phi của
Vua Thành Thái. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, đây chỉ là giai thoại
do dân gian tạo ra chứ kỳ thực, vua Thành Thái mê một nàng kiều nữ đất
Kim Long nhưng đó là con gái út của Vĩnh Quốc Công Nguyễn Hữu Độ. Bà tên
Nguyễn Hữu Thị Nga, sau này được nhà vua đưa vào cung, phong làm huyền
phi, sinh hạ được hai người con.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét