MO CAU

Chơi kéo mo cau cũng phải có trước có sau, có thưởng có phạt. Ai thắng thì được ngồi lên mo cho người thua kéo. Chiếc mo cau từ từ bị mòn đi, có khi bị rách cả đít quần do mo cau rách! Quê tôi giờ đã vắng thân cau, đã vắng những phu kéo mo cau chờ đợi “khách”. Mo cau chiều nay có chở tôi về với những yêu thương?

Hoa trong ẩm thực Việt

Lẩu chua với trái bần

Nhớ có lần ba trổ tài nấu nướng. Ba kêu con lựa ba khía kình (càng to) làm sạch để nấu canh chua với bần. Con ngạc nhiên và không ít tò mò. Nồi canh nấu xong chỉ toàn ba khía đỏ au, nêm ít húng quế chứ không có miếng rau bổi nào. Tô canh nóng hổi đặt lên bàn. Gắp miếng ba khía, chấm với muối ớt. Thịt ba khía ngọt thấm vị bần chua đọng trên đầu lưỡi. Sau lần “cải biên” đó, bà con hàng xóm hễ ai tới nhà lại được ba giới thiệu món ăn độc đáo, lạ lùng này.

... Có người quen lên Cần Thơ. Chị ba gửi cho con mấy chục ba khía sống. Lựa con nhỏ rang muối ớt. Còn lại mấy con kình muốn nấu canh chua nhưng không có trái bần. Bỗng dưng thèm được ăn nồi canh chua ba nấu biết chừng nào. Ba ơi!

Bần ổi nấu canh chua là món ăn dân dã, phổ biến của người dân quê. Có thể nấu với bất kỳ loại cá nào bắt được: cá đối, phi, chẽm... nhưng ngon nhất là nấu với cá ngát. Rau bổi sau hè có gì dùng nấy: rau muống, bắp chuối, chuối cây hoặc bông so đũa. Bắc nồi nước sôi, thả vài trái bần vào đến khi mềm vớt ra dầm lấy nước chua. Cho cá vô nồi nấu chừng 5 phút. Cá chín, thả rau bổi vào, nêm nếm vừa  ăn, tắt lửa. Rắc ít rau tần dày lá xắt sợi cùng mấy lát ớt sừng trâu lên trên cho nồi canh chua thơm lừng, bắt mắt.

 

Hoa là một trong cái đẹp mà thiên nhiên ưu ái ban tặng con người. Trong ẩm thực Việt, hoa cũng chiếm một vị trí quan trọng, góp phần xây dựng những nét đặc sắc rất riêng.

Hoa bí

Bông bí dùng để ăn là bông bí đực của cây bí rợ, không thể đậu trái. Bông bí lớn, màu vàng, được cắt chừa cuống dài, bó thành bó nhỏ đem ra chợ bán, nhưng không có nhiều, chỉ có theo mùa. Thông thường bông bí đem về được rửa sạch, sau đó luộc chấm nước kho cá, kho thịt hay chấm nước tương dầm ớt. Bông bí luộc có vị ngọt, hơi nhân nhẫn, phần tiếp giáp giữa cuống và bông hơi dai dai, ăn rất ngon. Bông bí còn dùng để nấu canh, xào tỏi, xào thịt bò, xào nghêu... xào bông bí phải canh cho vừa chín mới còn giòn. Món đặc sắc nhất của bông bí là "bông bí dồn thịt chiên" hay còn gọi là chả bông bí.

Chả bông bí độc đáo được làm từ những bông bí vàng ươm xinh tươi đầy sức sống 

Hoa chuối

Người miền Bắc gọi là hoa chuối, người miền Nam lại gọi là bắp chuối. Thường buồng chuối trổ đủ nải rồi, người ta cắt bớt đi các bắp chuối. Bắp chuối có màu tím, ngon nhất là bắp chuối hột. Bắp chuối được chế biến thành nhiều món ăn như: trộn gỏi, nấu canh, ăn ghém và chiên làm đồ chay...

Hoa điên điển

Hoa điên điển đã quá quen thuộc với từng con dần vùng đất sông nước 

Mỗi năm, khoảng một tháng sau khi nước lên theo mùa, ở vùng châu thổ sông Cửu Long, bông điên điển trổ đầy cành những cánh hoa vàng rực rỡ, trên những cánh đồng ngút ngàn. Người nông dân thường chống xuồng ba lá đi hái bông điên điển tươi làm dưa, hay nấu cháo với bông... Bông điên điển lặt, rửa sạch, ngâm với giá sống trong nước muối có độ mặn vừa phải, chừng 3 ngày thì chua, thành dưa điên điển, dùng chấm nước kho cá, kho thịt, nấu canh với cá rô.

Lẩu cá linh với bông điên điển đã mãi thấm nhuần tâm hồn người miền tây chân chất 

Mùa điên điển ra bông cũng là mùa cá linh từ Biển Hồ trôi dạt xuống vùng sông Tiền, sông Hậu. Vì vậy, món canh chua bông điên điển nấu với cá linh được xem là đặc sản của miền Tây Nam Bộ.

Hoa hẹ

Bông hẹ màu trắng, được dùng để nấu canh với đậu hủ tươi ăn giải nhiệt hay xào với lòng gà (tim, gan, mề) ăn rất ngon.

Hoa sen

Trong ẩm thực, các phần của cây sen được sử dụng như: gương sen phơi khô đem đun thay củi; lá sen gói cơm, xôi, quà bánh giữ được hương vị rất lâu; lá sen non nấu cháo trị chứng giữ nước, phù thủng... Hột sen tươi hay khô được xỏ xâu dùng nấu chè, làm bánh, làm mứt, tiềm vịt, tiềm gà... Ngó sen làm gỏi, củ sen làm mứt, luộc, chiên bột, hầm canh... cho đến trà ướp hương sen.

Sen là một mảnh tâm hồn không thể thiếu trong ẩm thực của người Việt 

Cây so đũa thon cao, thẳng, vỏ nham nhám, xù xì, nứt nẻ. Trái so đũa nhỏ dài, hình dáng như chiếc đũa. Bông so đũa mọc ở trên cao, kết thành từng chùm, có 2 màu: trắng và tím, có vị nhân nhẫn đắng, nhưng ngọt hậu. Đầu tháng 10 âm lịch trở đi, cây so đũa đồng loạt ra hoa, cùng lúc với mùa cá linh để cho ra đời món ăn nức tiếng là cá linh nấu canh chua bông so đũa. Bông so đũa lặt cuống, rửa sạch. Nấu nước sôi, dầm me, thả cá linh, nêm vừa miệng, hớt bọt, cho bông so đũa vào là nhấc xuống liền, để bông còn giòn mới ngon. Trên mặt bỏ ngò gai, rau om xắt nhỏ, thêm một chút tỏi phi, vài lát ớt tươi. Bông so đũa còn dùng luộc, xào, đặc biệt là món cá lóc bọc bằng bông so đũa hấp, chấm nước mắm dầm ớt rất hấp dẫn.

Những món ăn từ hoa thiên lý là lời gợi nhắc sâu sắc nhất về tuổi thơ với những cánh diều 

Cây thiên lý là một loại dây leo, dài hàng mét, thân non có lông, lá mọc đối. Hoa mọc thành chùm màu vàng chanh hay trắng ngà. Ban đêm hoa tỏa hương thơm ngát, nên còn được gọi là Dạ lai hương. Hoa thiên lý còn có vị ngon ngọt, tánh mát, được dùng nấu canh hay xào với thịt bò, có ướp chút gừng và nước tương cho thấm. Ngày nay, người ta dùng hoa thiên lý như một loại rau sống, nhúng với lẩu các loại.

Về quê ăn bữa cơm đạm bạc

Về quê ăn bữa cơm đạm bạc, cá linh vô mùa con nào con nấy "bự chảng", béo ngậy kho lạt với ngò gai, khi ăn nặn thêm chút xíu nước tắc (xứ mình kêu bằng trái hạnh) chấm với bông súng bóp gỏi kèm nước mắm dầm ớt...!!

Ví dầu... ăn trái bần chua

Thò tay hái trái bần chua 

Nhớ bông điên điển nhớ mùa cá linh 

Nhớ bông súng nổi dập dình

Nhớ mùi mắm sặc nhớ mình...tình ơi!

Trái bần.

Hoa bần.

...
Ngọt ngào một tiếng gọi mời
" Ai ... mua rau ... cá..." vang ...  đời bỗng tươi
Giọt mồ hôi đẫm vẫn cười
Khua dầm nhỏ đón đợi người ...chờ mua...
Hoa bần nở trắng ... gió xua
Nhìn dòng nước chảy em đùa bảo anh:
" Ví dầu bắt cá nấu canh
Dầm bần thêm ớt cho thanh cho nồng
Mai sau thành vợ thành chồng
Đừng làm bần,ớt... hết nồng hết chua..."

Lẩu cá linh với bông điên điển.
...
Giờ bần đã có người mua
Bên bờ vẫn đợi gió lùa tiếng rao
"... hôn..." nghe ... đã dứt hôm nào
Dáng xuồng ba lá âm hao vắng rồi
Bóng bần đợi một mình thôi
Xót lòng nuốt giọt lệ ... ngồi nhớ ai
Trái bần chua vẫn chua hoài
Ăn cho đỡ nhớ ...bóng ngoài chân mây....

Bông súng

Bông súng thương ai mà bông tim tím
Bông súng nhớ ai bông hiện thành đôi
Con chuồn ớt nghiêng cánh mềm tìm bạn
Bông súng chờ ai soi bóng một mình thôi!

Đậu Rồng

Hoa đậu rồng nở rộ và kết trái khi trời chuyển sang se se lạnh. Dây leo đậu rồng vừa tạo bóng mát cho mảnh sân hay làm hàng rào trước nhà, vừa là rau ăn hàng ngày. Trái đậu rồng có thể ăn sống, chấm với mắm kho, thịt kho, nấu canh chua hay xào với thịt các loại đều ngon.
Trên đường về miền Tây mùa này, bạn dễ dàng bắt gặp giàn đậu rồng trước hiên nhà ai lao xao đầy bông tím. Những bông nở trước đã kết trái như những chú rồng con nép mình trong tàn lá.

Nhìn mẹ tuổi sang mùa sung chín,
Cầm rổ lần mò bên mé ao,
Càng cua năm cũ xanh từng liếp
Tóc mẹ hoa râm tự thuở nào?

Lục bình ai thả trôi sông
Mà sao tím cả mấy dòng sông quê?
Xa nhà xa mấy triền đê
Mà nghe thương nhớ lối về mênh mông...